Heterodimeryczne receptory jądrowe. II. Regulacja
przemiany kwasów tłuszczowych i steroidów
Heterodimeric nuclear receptors. II. Fatty acid and
steroid metabolism regulation
JANINA KWIATKOWSKA-KORCZAK1, DANUTA KWIATKOWSKA2
Spis treści:
I. Wstęp
II. Receptory sieroce
III. PPAR, receptory aktywowane przez czynniki proli
feracji peroksysomów
IV. LXR, wątrobowy receptor X
V. FXR, receptor farnezoidów X
VI. PXR, receptor pregnanu X
VII. Receptory o konstytutywnej aktywności
VIII. Uwagi końcowe
Wykaz stosowanych skrótów: BABP — białko wiążące kwa
sy żółciowe; CAR — konstytutywny receptor androstanu; CYP
— cytochrom P450; DR — proste powtórzenie oligonukleotydu
w HRE; FATP — błonowe białko transportujące kwasy
tłuszczowe; FXR — receptor farnezoidów X; 8-HETE — kwas
8-hydroksyejkozatetraenowy; 15-HETE — kwas 15-hydroksy-
cikozatetraenowy; HNF-4-wątrobowy receptorjądrowy-4; HRE
— element odpowiedzi hormonalnej, region DNA wiążący re
ceptor; LBD — domena receptora wiążąca ligand, domena E;
PPAR —- receptor aktywowany przez czynniki proliferacji pe
roksysomów; PGC-1— koaktywator PPARy; PXR — receptor
pregnanu X; RXR — receptor kwasu 9-m-retinowego.
I. Wstęp
Nie ma potrzeby przekonywać czytelnika, jak
istotne znaczenie dla funkcjonowania organizmu ma
właściwa regulacja przemiany lipidów. Wszelkie jej
zaburzenia upośledzają wiele procesów życiowych.
Rola hormonów przysadki, glukagonu, a zwłaszcza
insuliny w tej regulacji jest dobrze znana, choć i tu
stale odkrywa się nowe fakty. Obecnie okazuje się,
że przemiana lipidów jest regulowana także przez li-
gandy receptorów jądrowych, które kontrolują tran
skrypcję genów wielu białek transportowych oraz
enzymów tego metabolizmu. Receptory te należą do
'Prof. dr hab., 2dr hab. Zakład Biochemii Lekarskiej AM,
ul. Chałubińskiego 10, 50-368 Wrocław
Contents:
I. Introduction
II. Orphan receptors
III. PPAR, peroxisome proliferator-activated receptors
IV. LXR, liver X receptor
V. FXR, farnesoid X receptor
VI. PXR, pregnane X receptor
VII. Constitutive receptors
VIII. Final remarks
rodziny heterodimerycznych czynników transkryp-
cyjnych. Cechuje je homologia strukturalna, zdol
ność tworzenia dimeru z RXR, receptorem kwasu
9-cA-retinowego (retinoid X receptor) oraz powino
wactwo do wspólnego HRE, regionu rozpoznania w
DNA, (hormone responsive element). W przypadku
heterodimerycznych receptorów, występujących u
ssaków, region ten stanowią dwie sekwencje
AGGCTA, zwane półmiejscami, oddzielone od sie
bie o kilka nukleotydów. Liczba tych ostatnich sta
nowi o swoistości wiązania receptora z HRE. Prze
ważnie jest ich od jednego do pięciu, zgodnie z
regułą 1-5. Obie sekwencje AGGCTA są ułożone
jako proste powtórzenie, DR (direct repeat), lub pa-
lindromowo, IR (inverted repeat). Każde półmiejsce
łączy się z monomerem receptora. [1-5]. Najwcze
śniej opisano i najlepiej poznano heterodimeryczne
receptory retinoidów, witaminy D3 i hormonów tar
czycy. Opisano je w I części tego artykułu.
Z czasem poznano znacznie więcej przecstawicie-
li tej rodziny. Jak się okazało, co najmniej kilka z
nich uczestniczy w regulacji przemiany lipidów.
II. Receptory sieroce
Białka zlokalizowane w jądrze komórkowym,
pełniące funkcję czynników transkrypcyjnych, któ
rych ligandów na razie nie znamy, nazywamy recep
POSTĘPY BIOCHEMII 46(2), 2000
125
Comments to this Manuals