receptory adrenergiczne ani na wymieniacze Na/H.
Nieaktywna forma VD, 24,25(OH)2-D3 nie wpływa
na ekspresję receptora parathormonu. Wzmożenie
syntezy receptora PTH/PTHrP zaobserwowano w
obecności obydwu ligandów, VD i 9-cA-RA, pod
czas gdy sam 9-cA-RA nie posiada takich właściwo
ści. W badaniach in vitro stwierdzono, że obecność
obydwu ligandów wzmaga również oddziaływanie
receptora PTH/PTHrP z błonami komórkowymi
[55].
Jak się okazuje VD jest również ważnym regulato
rem homeostazy fosforanów. Wpływa na ekspresję
genów nerkowych transporterów Pp W regionie pro
motora genu transportera fosforanu typu II, zależne
go od Na zidentyfikowano sekwencję, która jest roz
poznawana przez heterodimer VDR/RXR [56],
że zarówno 9-cA-RA jak i ATRA znosiły pro-różni-
cującą aktywność VD [57, 58],
Mechanizmy prowadzące do hamowania po
działów komórkowych nie sąjeszcze całkowicie wy
jaśnione. Zaobserwowano, że wiązanie heterodime-
ru VDR/RXR w regionie promotora genu inhibitora
kinaz cyklinozależnych, białka p2 1 wpływa pozy
tywnie na jego transkrypcję. Stwierdzono również,
że VD może mieć wpływ na zmiany aktywności en
zymów, które są zaangażowane w inne szlaki sy
gnałowe. Inkubacja mysich keratynocytow z VD sty
mulowała ekspresję genu odpowiedzialnego za syn
tezę fosfolipazy D-l. Stwierdzano wzrost całkowitej
aktywności fosfolipaz jak również wzmożoną ak
tywność transglutaminazy uważanej w tych komór
kach za marker różnicowania [59].
DRE
Ryc.l. Rola ligandów w wiązaniu heterodime-
rów VDR/RXR do DNA (wg [49], za
zgodą autora). VDR i RXR mogą łączyć
się ze sobą w nieobecności ligandów
tworząc tzw. apoheterodimer. Po
przyłączeniu D3 do VDR, hetcrodimcr
wiąże się z VDRE, lecz utworzony kom
pleks nie jest stabilny i w obecności
9
-cis RA może ulegać dysocjacji [A],
Połączenie D3 z VDR przed utworze
niem heterodimeru prowadzi do zmian
konformacyjnych, dzięki którym po
wstający hetcrodimcr jest trwały, nie
wrażliwy na 9-cis RA i wiąże się z
VDRE z dużą specyficznością i powino
wactwem [B],
W ostatnich latach pojawia się coraz więcej donie
sień o udziale VD w procesach wzrostu i różnicowa
nia wielu typów komórek, zarówno normalnych jak i
nowotworowych. W komórkach keratynocytow
ludzkich posiadających receptory zarówno dla VD
jak i retinoidów stwierdzono, że VD wywiera wyra
źny wpływ hamujący na proliferację komórek oraz
wzmaga procesy różnicowania. Retinoidy, zarówno
9-cA-RA jak i ATRA wykazywały słaby stymu
lujący wpływ na proliferację, natomiast w kombina
cji z VD częściowo znosiły jej antyproliferacyjną ak
tywność. W obecności VD w wielu komórkach
stwierdzano zatrzymanie cyklu komórkowego w fa
zie Gl, podczas gdy obecność RA wyraźnie to
działanie VD osłabiała. Badania wykazały również,
Antyproliferacyjne i proróżnicujące działanie VD
potwierdzono w badaniach na wielu liniach komórek
nowotworowych. VD jest potencjalnym negatyw
nym regulatorem wzrostu komórek raka sutka
(MCF-7). Indukuje ona powstawanie morfologicz
nych i biochemicznych markerów apoptozy (kon
densację matriks jądrowego i fragmentację DNA)
[60],
W komórkach nowotworowych prostaty (LN
CaP) zaobserwowano zmniejszoną ilość komórek w
fazach G2, M i S, za to zwiększoną ilość w fazie
Gl/Go, zwiększenie stężenia inhibitora kinaz cykli
nozależnych p2 1 i obniżenie aktywności kinazy
CDK2. W tym przypadku 9-cA-RA działał synergi-
stycznie z VD [61]. Również w komórkach adenoma
120 POSTĘPY BIOCHEMII 46(2), 2000
Comments to this Manuals