Heterodimeryczne receptory jądrowe. I. Receptory
witamin i hormonów
Heterodimeric nuclear receptors. I. Vitamin and
hormone receptors
DANUTA KWIATKOWSKA1, JANINA KWIATKÓWSKA-KORCZAK2
Spis treści:
I. Wstęp
II. RXR — stały partner w heterodimerach
III. Asocjacja heterodimerów z DNA
IV. Receptory witamin i hormonów
IV-1.Receptory kwasu retinowego
IV-2. Receptor witaminy D
IV-3. Receptory hormonów tarczycy
V. Uwagi końcowe
Contents:
I. Introduction
II. RXR — common partner in heterodimers
III. Heterodimer-DNA association
IV. Vitamin and hormone receptors
IV-1. Retinoic acid receptors
IV-2. Vitamin D receptor
IV-3. Thyroid hormone receptors
V. Final remarks
Wykaz stosowanych skrótów: ATRA — kwas all-tra ns-retino-
wy; CAR — konstytutywny receptor androstanu; CYP — cyto-
chrom P450; DBD — domena receptora wiążąca DNA, domena
C; DR —- proste powtórzenie oligonukleotydu w HRE; EcR —
receptor 20-hydroksyekdyzonu; ER — odwinięte powtórzenie
w HRE; FXR — receptor famezoidów X; HETE — hydroksy
lowe pochodne kwasu eikozatetraenowego; HRE — element
odpowiedzi hormonalnej, region DNA wiążący receptor; LBD
— domena receptora wiążąca ligand , domena E; LXR — recep
tor wątrobowy X; PPAR — receptor aktywowany przez czynni
ki proliferacji peroksysomów; PTH — parathonnon; PTHrP —
peptyd pokrewny PTH (Parathyroid horm one-related peptide)',
PXR — receptor pregnanu X; RA — kwas retinowy; RAR —
receptor kwasu retinowego; RXR — receptor kwasu 9-m -retin-
owego; T3 — trójjodotyronina; TR — receptor hormonów tar
czycy; TRE — element rozpoznania receptora hormonów tar
czycy w DNA; Usp — produkt genu ultraspiracle; VD — wita
mina D3; VDR — receptor witaminy D3; VDRE — element
rozpoznania receptora VD w DNA.
I. Wstęp
Jądrowe receptory steroidów, retinoidów i innych
hydrofobowych substancji są zaliczane do nadrodzi-
ny czynników transkrypcyjnych aktywowanych
‘Dr hab., :prof. dr hab., Zakład Biochemii Lekarskiej AM,
ul. Chałubińskiego 10, 50-368 Wrocław
przez ligandy. Cechuje je wysoka homologia struktu
ralna, obecność domen o jednakowej funkcji oraz
zdolność wiązania się ze swoistym regionem DNA,
zwanym elementem odpowiedzi hormonalnej, HRE
{hormone responsive elem ent), lub elementem doce
lowym, TE {target element). Region HRE większo
ści znanych receptorów jądrowych (za wyjątkiem
pewnych receptorów sierocych, działających jako
monomery) składa się z dwu półmiejsc. Półmiejscem
nazwano sekwencję nukleotydów, wiążących się z
monomerem receptora. Zajęcie obu półmiejsc jest
koniecznym warunkiem aktywności, dlatego
wyłącznie dimer receptora spełnia swą funkcję bio
logiczną. Receptory związane z HRE ujawniają zdol
ność transaktywacji, tzn. aktywacji lub represji tran
skrypcji docelowych genów poprzez asocjację z pod
stawowymi czynnikami transkrypcyjnymi, lub ich
koaktywatorami.
Pierwsze odkryte u ssaków czynniki transkrypcyj-
ne należące do tej nadrodziny, receptory hormonów
steroidowych, są aktywne jako homodimery. Wkrót
ce jednak odkryto receptory kwasu retinowego (RA),
występujące w postaci dwu form: RAR (receptor
kwasu retinowego,
retinoic acid receptor) i RXR (re
ceptor kwasu 9-cis retinowego, retinoid X receptor)
[ 1 ]. W ślad za tym wykazano, że receptor hormonów
tarczycy (TR), związany z RXR ma daleko wyższe
POSTĘPY BIOCHEMII 46(2), 2000
115
Comments to this Manuals